پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی چه کارهایی باید کرد؟

زمان مطالعه: 21 دقیقه

پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی، رعایت مجموعه‌ای از اصول و اقدامات ضرورت دارد تا سلامت جوجه‌ها تضمین شود و دستگاه جوجه‌کشی برای استفاده‌های بعدی آماده باقی بماند. کیفیت تخم‌های نطفه‌دار و شرایط مناسب دستگاه در طول دوره نقش کلیدی دارند، اما موفقیت واقعی زمانی حاصل می‌شود که مراحل پایانی نیز با دقت و توجه کافی انجام شوند.

این مراحل شامل ضدعفونی صحیح دستگاه و تمامی قطعات آن، کنترل محیط نگهداری جوجه‌ها و اطمینان از دما و رطوبت مناسب، آماده‌سازی بستر و تجهیزات مانند دانخوری و آبخوری و مراقبت دقیق از جوجه‌های تازه متولد شده است. همچنین بررسی یادداشت‌های ثبت‌شده در طول دوره به پرورش‌دهنده کمک می‌کند نقاط ضعف و مشکلات احتمالی شناسایی و در دوره‌های بعدی اصلاح شوند. رعایت کامل این اقدامات، علاوه بر افزایش سلامت و رشد جوجه‌ها، باعث افزایش راندمان دستگاه و بهبود کیفیت دوره‌های بعدی جوجه‌کشی خواهد شد.

آماده‌سازی مکان مناسب برای جوجه‌ها

جوجه‌ها در روزهای ابتدایی زندگی بسیار حساس و آسیب‌پذیر هستند و کوچک‌ترین تغییر دما می‌تواند باعث بیماری یا حتی تلفات شود. به همین دلیل، فراهم کردن محیطی گرم و پایدار برای آن‌ها اهمیت زیادی دارد و معمولاً دمای حدود ۳۷ درجه سانتی‌گراد توصیه می‌شود.

یکی از بهترین راه‌ها برای تأمین این گرما، استفاده از لامپ مادر مصنوعی است. در مقابل، برخی پرورش‌دهندگان از لامپ‌های آفتابی استفاده می‌کنند که علاوه بر تولید نور نامناسب و مضر برای جوجه‌ها، خطر ترکیدگی و آسیب رساندن به آن‌ها را نیز به همراه دارد. از نظر مصرف انرژی نیز لامپ‌های آفتابی ۲۲۰ ولت هزینه بالایی ایجاد می‌کنند، در حالی که لامپ مادر مصنوعی با استفاده از اشعه مادون قرمز گرمای لازم را تأمین کرده، ایمن‌تر است و نوری تولید نمی‌کند که به سلامت جوجه‌ها آسیب برساند.

برای نگهداری بهتر جوجه‌ها پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی و خروج از دستگاه، بستر باید همیشه تمیز و عاری از هرگونه آلودگی باشد. استفاده از خاک‌اره یا پوشال نرم گزینه‌های مناسبی برای این کار هستند. علاوه بر آن، باید به تعداد تجهیزات تغذیه نیز توجه شود. به طور معمول برای هر ۱۰ جوجه یک آبخوری و یک دانخوری در نظر گرفته می‌شود.

نکته مهم دیگر محل قرارگیری این تجهیزات است. دانخوری و آبخوری نباید مستقیماً زیر لامپ مادر مصنوعی قرار گیرند، زیرا جوجه‌ها برای دریافت گرما در آن نقطه تجمع می‌کنند و در صورت وجود ظرف‌ها، فضای کافی برای گرم شدن مناسب از بین خواهد رفت. به صورت کلی اگر بخواهیم تمام موارد لازم برای نگهداری از جوجه‌ها پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی را بررسی کنیم باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• پاکیزگی بستر

بستر محل نگهداری جوجه‌ها باید همواره تمیز و بدون آلودگی باشد. محیط آلوده به ‌سرعت منجر به رشد میکروب‌ها و بیماری در جوجه‌های ضعیف خواهد شد. استفاده از بستر تازه و تعویض منظم آن به بهداشت و سلامت گله کمک می‌کند.

اقدامات لازم بعد از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی

• دمای محیط

جوجه‌ها به گرمای پایدار نیاز دارند و افت دما حتی برای مدت کوتاه می‌تواند باعث ضعف و بیماری شود. دمای مناسب در روزهای نخست حدود ۳۷ درجه سانتی‌گراد است که با استفاده از لامپ مادر مصنوعی به‌خوبی تأمین می‌شود.

پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی، جوجه‌هایی که به‌ تازگی از تخم خارج می‌شوند، بدن بسیار حساسی دارند و سرمای محیط می‌تواند به سرعت آن‌ها را بیمار کند. به همین دلیل باید پیش از هچ شدن، مکان مناسبی برای نگهداری آماده شود. بهترین دما برای این دوره حدود ۳۲ تا ۳۳ درجه سانتی‌گراد است تا شرایط پایدار و امن برای رشد جوجه‌ها فراهم شود.

• رطوبت محیط

علاوه بر دما، رطوبت نیز باید در حد متعادل باشد. خشکی بیش از حد محیط منجر به مشکلات تنفسی و ترک خوردن پوست جوجه‌ها می‌شود، در حالی که رطوبت بالا می‌تواند شرایط رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها را فراهم کند.

• نرمی و سفتی بستر

پس از گذشت حدود ۲۴ تا ۳۰ ساعت از تولد جوجه‌ها، می‌توان آن‌ها را از دستگاه جوجه‌کشی خارج و وارد بستر اصلی کرد. قبل از باز کردن درب دستگاه، ضروری است که دمای محیط بالای ۳۰ درجه سانتی‌گراد و رطوبت بیش از ۷۰ درصد باشد تا جوجه‌های داخل تخم دچار مشکل نشوند.

در همین مدت، بستر جوجه‌ها باید آماده باشد. بهترین بستر شامل پوشال یا تراشه چوب نرم، تعداد کافی آبخوری و دانخوری و لامپ مادر مصنوعی است. پیش از ورود جوجه‌ها، بستر باید به خوبی ضدعفونی شده و دمای آن تا حدود ۳۵ درجه سانتی‌گراد و رطوبت آن تا ۶۰ درصد افزایش یافته باشد. پایین بودن دما یا رطوبت بستر و همچنین آلوده بودن آن می‌تواند باعث تلفات شدید جوجه‌ها شود.

علاوه بر این، بهتر است محل نگهداری جوجه‌ها نزدیک به اتاق جوجه‌کشی باشد تا مسافت حمل کوتاه باشد. مسافت طولانی و تکان‌های زیاد، همراه با تغییرات ناگهانی دما، استرس جوجه‌ها را افزایش داده و احتمال تلفات را بالا می‌برد. در صورت لزوم برای جابجایی، تمامی اقدامات لازم برای کاهش استرس جوجه‌ها باید رعایت شود.

بستر نباید بیش از حد نرم یا خیلی سفت باشد. اگر خیلی نرم باشد پاهای جوجه‌ها در آن فرو می‌رود و حرکت برایشان دشوار می‌شود و اگر خیلی سفت باشد امکان آسیب‌دیدگی کف پا وجود دارد. استفاده از پوشال نرم یا خاک‌اره مناسب می‌تواند تعادل خوبی بین نرمی و استحکام ایجاد کند.

• تجهیزات تغذیه و آب‌دهی

برای هر ۱۰ جوجه یک آبخوری و یک دانخوری در نظر گرفته شود. این وسایل باید کمی دورتر از محل تجمع زیر لامپ مادر مصنوعی قرار گیرند تا فضای کافی برای گرم شدن جوجه‌ها باقی بماند. پس از خروج جوجه‌ها از تخم، توجه به برنامه غذایی آن‌ها اهمیت زیادی دارد. در ۲۴ ساعت نخست، جوجه‌ها انرژی موردنیاز خود را از زرده تخم جذب می‌کنند، اما پس از این زمان، باید آب تمیز و خوراک مغذی در دسترسشان قرار گیرد. تغذیه مناسب در روزهای ابتدایی نقش کلیدی در رشد سریع‌تر و سازگاری بهتر جوجه‌ها با محیط جدید دارد.

• پرهیز از استرس و شوک

جوجه‌ها به شدت نسبت به استرس حساس هستند و هر عامل مزاحم می‌تواند سلامت آن‌ها را به خطر بیندازد. صداهای بلند، تغییر ناگهانی دما یا جابه‌جایی غیرضروری از جمله مواردی هستند که باعث اضطراب در جوجه‌ها می‌شوند. ایجاد یک محیط آرام و پایدار به کاهش استرس کمک کرده و شرایط بهتری برای رشد و بقای آن‌ها فراهم می‌سازد.

نکات مهم پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی

دانخوری و آب‌خوری مناسب جوجه‌های یکروزه

پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی و در ۲۴ ساعت اول پس از تولد، جوجه‌ها نیازی به آب یا غذا ندارند، زیرا انرژی و مواد مغذی مورد نیاز خود را از زرده تخم دریافت کرده‌اند و همین امر باعث بی‌اشتها بودن آن‌ها در روز اول می‌شود. پس از گذشت ۲۴ ساعت، جوجه‌ها به تغذیه مستقیم نیاز دارند و معمولاً با محلول آب شیرین ۴ تا ۵ درصد شروع می‌کنند که اشتها را تحریک می‌کند و سپس به دان مخصوص جوجه که حاوی ویتامین‌ها و مواد مغذی ضروری است، منتقل می‌شوند.

کمبود مواد مغذی و ویتامین‌ها در ده روز اول می‌تواند مشکلات جدی برای جوجه‌ها ایجاد کند؛ برای مثال، نبود ویتامین E باعث خونریزی سلول‌های مغزی و تلفات جوجه‌ها می‌شود و تغذیه ناکافی سیستم ایمنی آن‌ها را ضعیف کرده و آن‌ها را در معرض بیماری‌های مختلف قرار می‌دهد. به همین دلیل حداکثر تا ۲۸ ساعت پس از تولد، تغذیه با دان استاندارد و پروتئین کافی باید آغاز شود تا نیازهای اولیه بدن جوجه‌ها به ‌طور کامل تأمین شود.

پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی، اگر جوجه‌های یک‌روزه بیش از حد گرسنه بمانند، سیستم ایمنی آن‌ها به شدت تضعیف شده و جذب زرده تخم نیز به درستی انجام نمی‌گیرد. برای آسان‌تر و بهداشتی‌تر شدن تغذیه جوجه‌ها، بهتر است از دانخوری‌ها و آبخوری‌های مخصوص استفاده شود.

در هفته اول زندگی، دانخوری‌های سینی‌شکل گزینه مناسبی هستند. این مدل‌ها دارای لبه‌های کوتاه و کف برجسته‌ای هستند که جوجه‌ها را به نوک زدن و تغذیه تشویق می‌کند. هر سینی دانخوری معمولاً برای حدود ۶۰ جوجه کافی است، اما نکته مهم این است که تعداد دانخوری و آبخوری باید به‌ گونه‌ای باشد که جوجه‌ها هنگام خوردن غذا و آب مجبور به انتظار نباشند تا همه بتوانند به ‌طور یکنواخت تغذیه کنند.

جوجه‌ها باید همواره به آب آشامیدنی و دان دسترسی داشته باشند و هرگز نباید اجازه دهید گرسنه یا تشنه بمانند. آب نقش مهمی در هضم غذا و کاهش استرس آن‌ها دارد. سوپراستارترها (نوعی دان) به دو شکل پلت و مش عرضه می‌شوند و با توجه به اختلاف نظرها درباره نوع مناسب، بهتر است پیش از انتخاب نوع آن، با یک متخصص تغذیه طیور مشورت کنید.

مراحل اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی

تهیه برنامه غذایی مناسب جوجه‌ها

برنامه غذایی مناسب پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی برای جوجه‌های تازه هچ شده نقش مهمی در رشد و سلامت آن‌ها دارد. در روزهای ابتدایی زندگی، خوراک باید انرژی کافی، پروتئین قابل هضم و اسیدهای آمینه ضروری را فراهم کند تا جوجه‌ها بتوانند به خوبی با محیط جدید سازگار شوند. به همین دلیل در هفته اول معمولاً از دان پیش‌استارتر با درصد بالای پروتئین استفاده می‌شود.

ویژگی‌های جیره مناسب:

• تأمین ویتامین‌ها، مواد معدنی و ریزمغذی‌ها به ‌صورت متعادل برای پوشش نیازهای بدن جوجه‌ها
• خوراک باید پاکیزه و فاقد هرگونه سم، کپک یا آلودگی باشد.
• شکل و اندازه دان اهمیت دارد. اغلب از خوراک آردی استفاده می‌شود و در صورت پلت، قطر آن نباید بیش از ۲ میلی‌متر باشد.
• استفاده از دان پلت یا کرامبل با قطر حدود ۱.۸ تا ۲ میلی‌متر مناسب است، زیرا مواد مغذی در آن‌ها به طور یکنواخت ترکیب شده و نیازهای اولیه جوجه را تأمین می‌کند.

آموزش اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی

معاینه جوجه‌ها

معاینه جوجه‌ها پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی نقش حیاتی در حفظ سلامت و جلوگیری از تلفات آن‌ها دارد. بررسی وضعیت جسمانی، رفتار، رشد و نشانه‌های بیماری به پرورش‌دهنده کمک می‌کند تا مشکلات احتمالی را به‌ سرعت شناسایی و برطرف کند.

این اقدامات شامل واکسیناسیون به موقع، کنترل شرایط محیطی مانند دما و رطوبت، ضدعفونی محل نگهداری و نظارت بر تغذیه و اشتهای جوجه‌ها می‌شود. معاینه منظم همچنین امکان تشخیص جوجه‌های ضعیف یا بیمار و جداسازی آن‌ها از سالم‌ها را فراهم می‌کند و به این ترتیب از شیوع بیماری در کل گله جلوگیری می‌شود.

جداسازی جوجه‌های ضعف از قوی

هفته‌های اول زندگی جوجه‌ها حساس‌ترین دوره برای ابتلا به بیماری‌ها است و مراقبت دقیق در این زمان اهمیت زیادی دارد. پیشگیری از بیماری‌ها بعد از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی، شامل انجام واکسیناسیون به موقع، استفاده از داروهای ضدانگل و کنترل دقیق شرایط محیطی می‌شود. واکسن‌هایی مانند نیوکاسل و برونشیت باید طبق برنامه مشخص تزریق شوند تا سیستم ایمنی جوجه‌ها به خوبی تقویت گردد.

محیط آلوده، تراکم زیاد جوجه‌ها و رطوبت بالا می‌تواند باعث شیوع بیماری‌های تنفسی و گوارشی شود. استفاده از بستر خشک، ضدعفونی منظم قفس‌ها و فراهم کردن آب و غذای سالم می‌تواند این خطرات را کاهش دهد. همچنین جداسازی جوجه‌های بیمار یا ضعیف از سالم‌ها از انتقال بیماری به کل گله جلوگیری می‌کند.

پرورش‌دهندگان با تجربه، علاوه بر اقدامات پیشگیرانه، از پروبیوتیک‌ها و مکمل‌های ویتامینه برای تقویت سیستم ایمنی جوجه‌ها بهره می‌برند. بررسی مداوم رشد، اشتها و رفتار جوجه‌ها کمک می‌کند تا مشکلات به سرعت شناسایی شوند و میزان تلفات به حداقل برسد.

شرایط لازم پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی

تعیین جنسیت جوجه‌ها

با اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی و پس از خروج جوجه‌ها از دستگاه، تشخیص جنسیت و جدا کردن جوجه‌ها از همان روز اول اهمیت زیادی دارد. به‌ خصوص زمانی که قصد تشکیل گله مولد برای تولید تخم نطفه‌دار دارید. اگر هدف پرورش، تولید گوشت باشد و نیازی به تخم‌ها نداشته باشید، می‌توان تعیین جنسیت را به بعد از بلوغ موکول کرد، اما برای تأمین گله مولد در آینده، باز هم مشخص کردن جنسیت جوجه‌ها ضروری است.

در نژادهای سنگین مرغ و خروس، رشد خروس‌ها سریع‌تر است و نیازهای غذایی آن‌ها بیشتر از مرغ‌هاست. اگر هر دو جنس با هم پرورش داده شوند، جیره غذایی مناسب مرغ‌ها برای خروس‌ها کافی نخواهد بود و برعکس، جیره مناسب خروس‌ها برای مرغ‌ها بیش از حد مواد مغذی خواهد داشت. همچنین نگهداری تعداد زیاد جوجه خروس اقتصادی نیست، زیرا علاوه بر مصرف دان، فضای اضافی نیز اشغال می‌کند.

در نژادهای سبک یا تخمگذار، رشد خروس‌ها برای تولید گوشت کافی نیست و معمولاً تنها جوجه مرغ‌ها برای تخمگذاری نگهداری می‌شوند. جوجه خروس‌ها یا از بین می‌روند و یا با قیمت پایین در بازار فروخته می‌شوند. حضور جوجه‌های خروس در سالن تخمگذار ممکن است باعث آسیب به جوجه‌های مرغ و کاهش تولید تخم شود. در نژادهای دو محصوله، بسته به نیاز تولیدکننده، خروس یا مرغ در اختیار او قرار می‌گیرد و در این موارد نیز تعیین جنسیت از همان روز اول ضروری است.

روش تعیین جنسیت بعد از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی بستگی به نژاد پرنده دارد. در جوجه‌های نژاد لگهورن، جنسیت می‌تواند از طریق بررسی مقعد یا الگوی رشد پرها مشخص شود، در حالی که در جوجه‌هایی که از تخم‌های قهوه‌ای رنگ حاصل می‌شوند، رنگ پرها می‌تواند به تشخیص جنسیت کمک کند.

پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی چه باید کرد؟

راه‌های تعیین جنسیت جوجه:

1. آتوسکسینگ: برای مشخص نمودن جنس جوجه‌های یک روزه از صفاتی همچون رشد و یا رنگ پرها استفاده می‌شود.
2. آزمایش کلوآک (روش ژاپنی)

از آنجایی که استفاده از رنگ پر و بال و یا رشد پرها مشکل است، روش ژاپنی کاربردی‌تر است. در پرندگان آب‌دوست مانند اردک و غاز، معمولاً از روش آزمون کلوآک استفاده می‌شود. در این روش، پرنده با دست چپ به صورت سر و ته نگه داشته می‌شود و با فشار دادن مقعد توسط انگشت شست و اشاره، مدفوع خارج می‌شود. سپس انگشت اشاره وارد کلوآک شده و چرخانده می‌شود. اگر برجستگی جنس نر مشاهده شود، جوجه نر است و در غیر این صورت ماده.

اندازه این برجستگی معمولاً دو تا سه میلی‌متر است. برجستگی مقعدی در تمام جوجه‌ها فرم‌های متفاوتی دارد و به اشکال دکمه ای، عمودی و سه قلو دیده می‌شود. تشخیص جنسیت در این روش 100% نیست و توجه به نکات دیگر نیز به تشخیص بهتر کمک می‌کند. تعداد کسانی که در این امر تخصص دارند محدود است و به همین دلیل دستمزد زیادی دریافت می‌کنند.

• آزمون نای

همچنین در جوجه‌های اردک می‌توان از روش آزمون نای برای تعیین جنسیت استفاده کرد. برای این کار، جوجه را در دست گرفته و سینه آن را لمس می‌کنند. جوجه‌هایی که سینه پهن‌تر دارند و روی نای خمیدگی مشاهده می‌شود، نر هستند، در حالی که جوجه‌های ماده چنین ویژگی‌هایی ندارند.

نکات ضروری بعد از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی

واکسیناسیون جوجه‌ها

بعد از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی، بررسی سلامت جوجه‌ها و انجام واکسیناسیون از اهمیت بسیاری برخوردار است. واکسیناسیون به حفاظت آن‌ها در برابر بیماری‌های مختلف کمک می‌کند و در صورت انجام نشدن، جوجه‌ها ممکن است به راحتی بیمار شوند.

اگرچه، برخی پرندگان وحشی مانند بلدرچین به دلیل مقاومت طبیعی در برابر بیماری‌ها نیازی به واکسیناسیون ندارند. با این حال، برای پیشگیری از هرگونه مشکل احتمالی، بهتر است با یک دامپزشک متخصص مشورت کرده و برنامه واکسیناسیون جوجه‌ها را طبق دوره‌های توصیه شده انجام دهید.

مکمل‌های غذایی مناسب برای جوجه‌ها

در کنار تامین غذای روزانه جوجه‌ها با دان مخصوص پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی، استفاده از محلول‌های تقویتی در آب آشامیدنی نیز اهمیت زیادی دارد. برنامه زمانی پیشنهادی برای ترکیب این محلول‌ها به شرح زیر است:

• در دو روز اول، آب آشامیدنی را با محلول انرژی‌پلاس ترکیب کنید.
• در روز سوم، تنها از آب خالی برای نوشیدن جوجه‌ها استفاده شود.
• پس از ۲۴ ساعت مصرف آب خالی، برای دو روز بعدی می‌توان از ترکیب آب و ال‌کارنیتین استفاده کرد. مقدار و نحوه مصرف این محلول روی بسته‌بندی ذکر شده و در صورت نیاز می‌توان از دامپزشک راهنمایی گرفت.
• بعد از دو روز مصرف محلول ال‌کارنیتین، یک روز آب خالص برای پاکسازی کلیه‌ها و استراحت جوجه‌ها ارائه شود.
• برای دو روز بعدی می‌توان مولتی‌ویتامین‌ها، عناصر کمیاب یا سایر محلول‌های تقویتی مورد نیاز (طبق توصیه دامپزشک) را به آب آشامیدنی جوجه‌ها اضافه کرد.

بهترین نوع تغذیه برای جوجه‌ها بعد از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی، دان‌های آماده و فرموله‌شده است که تمامی ویتامین‌ها و مواد مغذی مورد نیاز را شامل می‌شوند. در صورتی که جیره غذایی ناکافی باشد و مواد معدنی و ویتامین‌های لازم به جوجه‌ها نرسد، مشکلات جدی برای آن‌ها به وجود می‌آید.

کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی عوارض متعددی دارد. برای مثال، کمبود ویتامین A می‌تواند باعث شب‌کوری و کاهش رشد جوجه‌ها شود. کمبود ویتامین D و K ممکن است موجب کم‌خونی، نرم شدن استخوان‌ها، انحنا در پاها و تأخیر در رشد شود. همچنین کمبود ویتامین‌های گروه B می‌تواند منجر به فلج، مشکلات عصبی، پرریزی ضعیف، رشد ناکافی، کاهش اشتها و بی‌حالی جوجه‌ها شود.

محل نگهداری جوجه بعد از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی

کنترل دمای پاهای جوجه‌ها در محل نگهداری، کنترل چینه‌دان و…

تنظیم دما و کنترل آن پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی و در روزهای اولیه زندگی جوجه‌ها اهمیت بسیار بالایی دارد، زیرا کاهش ناگهانی دما می‌تواند تهدیدی جدی برای زندگی آن‌ها باشد. سرمای محیط پرورش ممکن است باعث مشکلات جسمی و حتی فلج شدن پاها شود که تا پایان عمر همراه جوجه خواهد ماند.

دمای مناسب جوجه‌ها از زمان تولد تا شش هفتگی اهمیت زیادی دارد. در هفته اول زندگی، جوجه‌ها معمولاً تا ۲۴ ساعت اول در دستگاه جوجه‌کشی باقی می‌مانند تا پرهایشان خشک شده و دمای بدنشان حفظ شود. دستگاه جوجه‌کشی شرایط دما و رطوبت مورد نیاز را مشابه دوره هچر فراهم می‌کند و حتی در مدل‌های خانگی نیز امکان نگهداری جوجه‌های تازه متولد شده وجود دارد، به شرطی که ظرفیت کافی برای حفظ آن‌ها فراهم باشد.

کنترل دمای پاهای جوجه‌ها در محل نگهداری اهمیت زیادی دارد، زیرا پاهای سرد می‌توانند نشانه‌ای از سرمای محیط باشند و سلامت جوجه‌ها را تهدید کنند. علاوه بر دما، بررسی وضعیت چینه‌دان جوجه‌ها نیز ضروری است تا مطمئن شویم آن‌ها به اندازه کافی غذا دریافت می‌کنند و هضم به درستی انجام می‌شود. نظارت بر اشتها، فعالیت و رفتار جوجه‌ها به پرورش‌دهنده کمک می‌کند تا مشکلات احتمالی را سریع شناسایی کرده و اقدامات اصلاحی لازم را انجام دهد.

اهمیت مراحل اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی

ضد عفونی دستگاه

یکی از مراحل حیاتی پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی، شستشو و ضدعفونی کامل دستگاه است تا برای دوره‌های بعدی کاملاً استریل باقی بماند. ابتدا قطعات جداشدنی دستگاه را جدا کرده و به خوبی بشویید. برای ضدعفونی می‌توان از ترکیب پتاسیم پرمنگنات و گاز فرمالین استفاده کرد که گاز فرمالدئید آزاد می‌کند.

هنگام شستشو باید به جنس قطعات توجه داشت، زیرا برخی دستگاه‌ها با قطعات آهنی و بی‌کیفیت ساخته شده‌اند که پس از چند بار شستشو دچار زنگ‌زدگی و پوسیدگی می‌شوند. در مقابل، تولیدکنندگانی مانند EIG از بدنه PVC و شاسی‌های آلومینیومی استفاده می‌کنند که حتی پس از سال‌ها مقاومت بالایی دارند.

شستشو و ضدعفونی از این جهت اهمیت زیادی دارد که هنگام خروج جوجه‌ها مقداری آلودگی از تخم‌ها همراه آن‌ها خارج می‌شود و در صورت عدم پاکسازی، رشد باکتری‌ها و کاهش راندمان دستگاه در دوره‌های بعدی محتمل خواهد بود.

محاسبه راندمان دستگاه

عملکرد دستگاه جوجه‌کشی نه تنها به کیفیت ساخت آن بستگی دارد، بلکه عوامل دیگری مانند کیفیت تخم نطفه‌دار، شرایط محیطی دستگاه و مهارت اپراتور نیز تأثیرگذار هستند. در این بخش به نحوه محاسبه راندمان دستگاه بعد از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی می‌پردازیم. با رعایت برخی نکات ذکرشده می‌توانید راندمان دستگاه را افزایش داده و تجربه جوجه‌کشی موفق‌تری داشته باشید.

1. تخم نطفه‌دار

در تهیه تخم نطفه‌دار دقت کافی داشته باشید. هنگام خرید حضوری، بهتر است به مزرعه فروشنده مراجعه کرده و وضعیت تغذیه، نسبت نر و ماده و شرایط نگهداری گله را بررسی کنید. هرگونه ضعف در این موارد می‌تواند باعث کاهش کیفیت تخم و در نتیجه کاهش کارایی دستگاه شود.

همچنین، استفاده از تخم نطفه‌دار تازه اهمیت زیادی دارد، زیرا تخم‌های کهنه به ندرت به جوجه تبدیل می‌شوند. اگر از تخم‌های گله خود استفاده می‌کنید، بهتر است پس از تخم‌گذاری آن‌ها را به مدت ۲۴ ساعت در شرایط مناسب نگهداری کرده و سپس داخل دستگاه قرار دهید. از نگهداری تخم‌ها بیش از سه روز خارج از دستگاه خودداری کنید.

تخم‌های نطفه‌دار معمولاً هنگام تخم‌گذاری آلوده می‌شوند و برای پاک‌سازی آن‌ها می‌توان از مسواک نرم یا پارچه استفاده کرد. این کار به حذف آلودگی‌های سطح پوسته کمک می‌کند بدون آنکه به تخم آسیب برسد. هرگز از مواد شیمیایی برای ضدعفونی تخم تازه استفاده نکنید، زیرا می‌تواند سلامت جنین را به خطر بیندازد. همچنین شستشو با آب ممکن است سطح آهکی تخم را از بین ببرد و باعث مسدود شدن منافذ پوسته شود که این موضوع مانع تنفس جنین و مرگ آن می‌شود.

همچنین انتخاب تخم‌های مناسب اهمیت زیادی دارد. تخم‌های بسیار کوچک، بزرگ یا بدشکل معمولاً به جوجه تبدیل نمی‌شوند و در صورت فاسد شدن داخل دستگاه، گازهای مضر تولید کرده و سایر تخم‌ها را نیز تهدید می‌کنند که در نهایت راندمان جوجه‌کشی کاهش می‌یابد.

محیط مناسب بعد از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی

• محیط جوجه‌کشی

شرایط محیطی که دستگاه جوجه‌کشی در آن قرار دارد، نقش مهمی در راندمان و موفقیت جوجه‌کشی دارد. نکات زیر در این زمینه و جهت بررسی راندگان دستگاه پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی اهمیت دارند:

• تنظیم دما و رطوبت: دمای محیط باید حدود ۲۵ درجه سانتی‌گراد باشد و رطوبت در حدود ۵۵ درصد تنظیم شود. تغییرات زیاد در این مقادیر می‌تواند عملکرد دستگاه را تحت تأثیر قرار دهد و راندمان جوجه‌کشی را کاهش دهد.
• انتخاب محل مناسب: دستگاه نباید در مکان‌هایی مانند پارکینگ یا حیاط قرار گیرد. محیط باید شرایطی مشابه فضای زندگی انسان داشته باشد، زیرا دود خودرو یا آلاینده‌های محیطی می‌تواند تخم‌های نطفه‌دار را تهدید کند.
• تهویه مناسب: تخم‌ها نیاز به اکسیژن دارند، بنابراین ایجاد یک سیستم تهویه مناسب برای تأمین هوای تازه ضروری است.
• فاصله از دیوارها: دستگاه باید حداقل ۵۰ سانتی‌متر از دیوار فاصله داشته باشد، زیرا فاصله کمتر می‌تواند باعث کاهش کارایی و راندمان دستگاه شود.
• اپراتور جوجه‌کشی

اپراتور جوجه‌کشی شخصی است که با استفاده از دستگاه، تخم‌های نطفه‌دار را به جوجه تبدیل می‌کند. مهارت و دانش اپراتور نقش مهمی در افزایش راندمان و موفقیت جوجه‌کشی دارد. برای تبدیل شدن به یک اپراتور موفق، باید نکات زیر رعایت شود:

• مشورت با افراد با تجربه: تجربه یکی از عوامل کلیدی در موفقیت جوجه‌کشی است. اگر برای اولین بار اقدام به جوجه‌کشی می‌کنید و تجربه کافی ندارید، مشورت با افراد باتجربه و متخصص ضروری است تا نکات عملی و اطلاعات لازم را کسب کنید.
• مطالعه درباره پرنده مورد نظر: هر نوع پرنده شرایط خاص خود برای دما و رطوبت دارد. بنابراین، پیش از جوجه‌کشی از پرنده‌ای که تاکنون تجربه کار با آن را نداشته‌اید، باید اطلاعات کافی درباره نیازهای آن جمع‌آوری کنید.
• مطالعه دفترچه راهنمای دستگاه: برای استفاده صحیح از دستگاه و به حداکثر رساندن راندمان، مطالعه کامل دفترچه راهنما الزامی است. بدون آگاهی از نکات دستگاه نمی‌توان انتظار کارایی مطلوب داشت.
• دستگاه جوجه‌کشی

علاوه بر عوامل محیطی و مهارت اپراتور، خود دستگاه جوجه‌کشی نیز باید دارای عملکرد مناسب باشد. چند عامل مهم در کارایی دستگاه وجود دارد که هنگام خرید باید به آن‌ها توجه کنید:

• کیفیت قطعات: قطعات استفاده‌شده در دستگاه نقش مهمی در راندمان آن دارند. بهتر است دستگاهی انتخاب شود که قطعات آن اصلی و با کیفیت باشند و مونتاژ حرفه‌ای داشته باشد.
• برد، سنسور و بدنه دستگاه: دستگاه‌های مجهز به برد هوشمند و سنسورهای دقیق، کارایی بهتری دارند و می‌توانند شرایط دما و رطوبت را به طور دقیق کنترل کنند. بدنه دستگاه نیز باید مقاوم و مناسب برای نگهداری طولانی‌مدت باشد.

تغذیه بعد از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی

بررسی یادداشت‌های ثبت شده در دوران جوجه‌کشی

یکی از مهم‌ترین اقداماتی که بعد از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی باید انجام شود، بررسی یادداشت‌ها و ثبت اطلاعات مربوط به هر مرحله از جوجه‌کشی است. یادداشت‌های دقیق و منظم به پرورش‌دهنده این امکان را می‌دهند که نقاط قوت و ضعف دوره گذشته را شناسایی کرده و در دوره‌های بعدی عملکرد بهتری داشته باشد.

این یادداشت‌ها معمولاً شامل اطلاعاتی مانند دما و رطوبت محیط، وضعیت تخم‌ها در طول هچر، زمان چرخش تخم‌ها، تعداد جوجه‌های هچ‌شده، میزان تلفات و هرگونه مشکل مشاهده شده هستند. بررسی این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا دلایل کاهش راندمان یا تلفات جوجه‌ها را شناسایی کنید.

برای مثال، اگر در یادداشت‌ها دیده شود که رطوبت دستگاه در روزهای حساس پایین‌تر از حد استاندارد بوده است، می‌توان نتیجه گرفت که این عامل ممکن است باعث خشک شدن بیش از حد تخم‌ها و مرگ جنین شده باشد. از سوی دیگر، ثبت دقیق وضعیت جوجه‌ها از نظر وزن، سلامت و رشد در روزهای اولیه به پرورش‌دهنده کمک می‌کند تا کیفیت تغذیه، دما و مدیریت بستر را ارزیابی کند.

علاوه بر این، یادداشت‌ها پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی می‌توانند به عنوان یک مرجع ارزشمند برای مقایسه دوره‌های مختلف عمل کنند. با بررسی داده‌های سال به سال یا دوره به دوره، می‌توان روند رشد و بهبود جوجه‌ها، میزان موفقیت دستگاه و تأثیر تغییرات مدیریتی را مشاهده کرد. این بررسی‌ها به پرورش‌دهنده اجازه می‌دهد تا تصمیمات آگاهانه‌تری در زمینه تغذیه، انتخاب تخم نطفه‌دار، تنظیم دستگاه و شرایط محیطی اتخاذ کند.

همچنین یادداشت‌های ثبت‌شده می‌توانند برای آموزش اپراتورهای جدید و انتقال تجربیات بسیار مفید باشند. افراد تازه‌کار با مطالعه این یادداشت‌ها می‌توانند با مشکلات احتمالی آشنا شوند و راهکارهای عملی برای پیشگیری از آن‌ها یاد بگیرند. بنابراین، ثبت دقیق و منظم اطلاعات در طول دوره جوجه‌کشی نه تنها به بهبود راندمان کمک می‌کند، بلکه ابزاری برای افزایش دانش و مهارت پرورش‌دهنده و اپراتور دستگاه نیز محسوب می‌شود.

جمع‌بندی

پس از اتمام یک‌دوره جوجه‌کشی، انجام مجموعه‌ای از اقدامات ضروری برای حفظ سلامت جوجه‌ها و افزایش راندمان دوره‌های بعدی اهمیت دارد. ابتدا باید جوجه‌ها را از نظر سلامت و تغذیه بررسی کرده و محیط نگهداری آن‌ها را آماده و ضدعفونی نمود. کنترل دما، رطوبت، بستر و تجهیزات مانند دانخوری و آبخوری، نقش حیاتی در جلوگیری از تلفات و کاهش استرس جوجه‌ها دارد.

تعیین جنسیت و جداسازی جوجه‌های نر و ماده در صورت نیاز، مدیریت دقیق تغذیه و استفاده از محلول‌های تقویتی در آب آشامیدنی، از دیگر اقدامات کلیدی محسوب می‌شوند. همچنین بررسی یادداشت‌های ثبت‌شده در طول دوره، شناسایی نقاط ضعف و اصلاح فرآیندها را ممکن می‌سازد. در نهایت، ضدعفونی کامل دستگاه جوجه‌کشی و نگهداری درست تجهیزات، پایه‌ای برای دوره‌های بعدی موفق و بهینه خواهد بود.