غالباُ از فرآیند جوجه‌کشی بسیار مراقبت کرده و تلاش می‌نماییم بیشترین تعداد ممکن جوجه را از تخم بیرون آوریم اما چقدر به فرآهم آوردن خود تخم‌مرغ‌های بارور از قبل توجه می‌کنیم؟
در این مقاله توضیح می‌دهیم چگونه تخم‌ها را قبل از جوجه کشی با استفاده از دستگاه جوجه کشی به بهترین شکل جمع‌آوری و نگهداری کنید.
قبل از رسیدن به زمان جمع‌آوری و نگهداری تخم‌های مناسب، باید در ماه‌های نزدیک به فصل تولید مثل، کارهای مقدماتی را انجام دهیم.
والدین سالم
ماکیان سالم، تخم‌های بارور تولید می‌کند. با بیمار شدن مرغها تعداد تخم‌های بارور کاهش می‌یابد. به عنوان مثال وجود کرم‌های طیور (انگل‌ها) در والدین، تعداد تخم‌های بارور را کاهش می‌دهد.
اگر طیور خود را با رژیم غذایی مناسب تغذیه کنید، تخم‌های بارور‌تری خواهند گذاشت. تغذیه با اسیدهای چرب امگا ۳ و ۶ کیفیت اسپرم و متعاقبا کیفیت تخم‌مرغ را تقویت خواهد کرد و تغذیه با پروتئین اسیدهای آمینه‌ی ضروری و متیونین را که برای رشد صحیح تخم و جوجه‌کشی لازم است، فراهم می‌کند.
حالت ایده‌آل این است که حداقل دو ماه قبل از جمع‌آوریِ تخم‌ها برای جوجه‌کشی، ماکیانِ تخمگذارِ خود را با رژیم مناسب تغذیه کنید. دسترسیِ ماکیان به فضای آزاد و علف نیز سطح سلامتیِ آن‌ها را بهبود خواهد بخشید. البته این دسترسی جایگزین رژیم‌غذایی مذکور نیست.
نهایتا طیور برای هضم صحیح غذای خود به شنریزه‌ی نامحلولِ مخصوص هضم غذای مرغ (Poultry Grit) نیاز دارند که همیشه باید به صورت نامحدود در دسترس‌شان قرار داشته باشد.
بنیه‌ی نسلی
اصلاح‌ِ نژاد به روشِ پرورش نزدیک (Close Breeding) یعنی جفت‌دادنِ اعضای نزدیکِ یک خانواده با هم (جوجه‌هایی که با هم نسبتِ درجه یک دارند). اگرچه در پرنده‌های تزیینی تاحدی رایج است اما در ماکیان سبب ضعف بُنیه و از دست رفتن توانایی جوجه‌کشی و سایر صفات و خصایص می‌شود. (به سرعت و در عرض دو یا سه نسل این اتفاق خواهد افتاد).
در یک نمونه دسته‌ای از مرغ‌های نژاد لگبار بریتانیایی با ۳ پرنده شروع به جوجه کشی می‌شود و بعد از ۸ سال جفت‌دادن آن‌ها و فرزندانشان با هم باروری و توانایی جوجه‌کشی‌شان تا ۵۰ درصد کاهش یافته است. بنابراین این شکل جفت‌دهی را باید متوقف و اعضایی از یک خانواده‌ی دیگر را وارد این پروسه کرد. در این صورت باروری به سرعت تا بیش از ۹۰ درصد افزایش خواهد یافت.
بهداشت
جعبه‌های لانه‌ها باید تا حد امکان تمیز باشد تا تخم‌ها کمترین آلودگی ممکن را داشته باشند. مشکل اصلی زمانی است که مرغها در جعبه / لانه‌ها می‌خوابند و در طول شب آن‌‌جا را کثیف کرده و به هم می‌ریزند. راه‌هایی برای حل این مشکل وجود دارد: بستن ورودیِ نور و تاریک‌کردن فضا هنگامِ غروب که خود باعث می‌شود مرغها در جعبه / لانه‌ها بخوابند نه در جایی دیگر (جعبه‌های مقوایی در اندازه‌ی مناسب برای این کار خوبند) – و بهترین تکنیکی که تا حالا به آن رسیده‌ایم سنجاق کردنِ یک گونی یا کیسه‌ی غذای قدیمیِ پر شده با مقداری نوار بریده‌ی کاغذی روی ورودی است.
مرغها نیاز به فضایی برای نشستن هم دارند و اگر چنین فضای کافی‌ای برای‌شان فراهم نشود یا بعضاَ اگر جعبه / لانه‌شان بالاتر از سطحِ این فضا قرار گرفته باشد، ممکن است از همان جعبه / لانه برای این‌کار استفاده کنند. توصیه می‌کنیم هنگام تحقیق در مورد محل زندگی مرغها به وجود این فضا توجه کنید.
در جوجه‌کشی کلاَ بهتر است که از همان ابتدا تخم مرغ کثیف نداشته باشیم. اما حالا اگر تخم‌مرغ‌هایی داشتید که نیاز به کمی تمیزکاری دارند، می‌توانید آن‌ها را با محول متشکل از کمی آب گرم و ضدعفونی‌کننده‌ی مناسب تخم‌مرغ بشویید.
تخم‌مرغ‌های خیلی کثیف را بهتر است به کل از دستگاه جوجه کشی بیرون نگه دارید. مگر این که به علت ارزش بالا و کمبود محصول مجبور به استفاده از آن‌ها شوید. گرچه تمیز نگه داشتنِ تخم‌مرغ‌ها کار سختی به نظر می‌رسد اما اگر لانه‌ها تمیز نگه داشته شوند، طبیعتاَ تخم‌مرغ‌ها هم هنگام جمع‌آوری به اندازه‌ی کافی تمیز خواهند بود.
نحوه‌ی جمع‌آوری تخم‌مرغ‌های جوجه‌کشی
تخم‌مرغ‌ها باید منظماَ جمع‌آوری شوند، حدال ۳ بار در روز! اگر هوا گرم باشد باید در اسرع وقت و به سرعت پس از تخم‌گذاری این کار انجام شود. مرغ‌های کرچ نباید اجازه‌ی ورود به لانه‌ها را داشته باشند؛ بهتر است آن‌ها را از مرغدانی خارج کنید تا روی تخم‌مرغ‌های ساختگی بنشینند تا زمانی که از کرچ‌بودگی خارج شوند.
کوچکترین افزایشی در دما می‌تواند باعث آغاز فرآیند جوجه‌کشی شود و این مسئله باعث خواهد شد نتوانید تخم‌ها را برای مدت کافی نگهداری کنید.
شکل و اندازه
گرچه وسوسوه‌انگیز است که بزرگ‌ترین تخم‌ها را برای جوجه‌کشی انتخاب کنید، اما تخم‌های با اندازه‌ی متوسط شانس بالاتری برای تولد جوجه دارند. فقط تخمهایی را انتخاب کنید که شکل درستی داشته باشند. تخمهایی که خیلی گردند یا برجستگی و فرورفتگی دارند محیط مناسبی برای رشد جنین فراهم نمی‌کنند.
نحوه‌ی نگهداری از تخم‌مرغ‌های جوجه‌کشی
نگهداری تخم‌ها بخشی طبیعی از فرآیند جوجه‌کشی است. مرغ محل مناسبی را برای لانه انتخاب کرده و به تدریج تخمهایی را برای جوجه‌کشی انتخاب می‌کند. به همین ترتیب ما هم می‌توانیم مکانی مناسب در منزل پیدا کرده و تخم‌ها را نگهداری کنیم؛ مکانی که خیلی گرم نباشد، مثلا یک اتاق یا کابینت خنک و تاریک دور از نور خورشید. از مکان‌هایی که تغییر و نوسان دما دارند، اجتناب کنید.
تخم‌مرغ‌ها را رو به پایین بگذارید (یعنی طوری که قسمت باریک‌تر آن‌ها رو به پایین باشد) تا زرده‌ها در مرکزِ سفیده قرار بگیرند. برای این‌کار می‌توانید از شانه‌های تمیز تخم‌مرغ و یا از جعبه‌های تخم‌مرغ استفاده کنید.
اگر تخم‌مرغ‌ها نیاز به تمیز کردن دارند از یک ضدعفونی‌کننده‌ی جوجه‌کشی که به میزان مناسب با آب ولرم رقیق شده باشد استفاده کنید.
به منظور نگهداری تا سقف ۷ روز، دمای ۱۵ تا ۱۷ درجه‌ی سانتیگراد و رطوبت ۷۵٪ پیشنهاد می‌شود.
به منظور نگهداری برای بیش از ۷ روز، دمای ۱۰ تا ۱۲ درجه‌ی سانتیگراد و رطوبت ۸۵٪ پیشنهاد می‌شود.
چرخاندان تخم‌ها
درست مانند چرخاندن تخم‌مرغ‌ها در دستگاه جوجه کشی، باید تخم‌مرغ‌هایی را که بیش از چند روز نگهداری می‌شوند برگردانیم تا زرده‌ها به یک طرف پوسته نچسبند. این کار بسیار ساده‌تر از چیزی است که معمولا تصور می‌شود. یک سر شانه یا جعبه‌ی تخم‌مرغ‌ها را تا ۴۵ درجه بالا برده و فیکس کنید. روز بعد سمت مخالف را بالا ببرید.
چه مدت می‌توان تخم‌های جوجه‌کشی را نگهداری کرد؟
نگهداری تخم‌های جوجه‌کشی تا سقف یک‌هفته در دمای ۱۵ تا ۱۸ درجه‌ی سانتیگراد اجرایی‌تر است. بنابراین در کسب‌و‌کارهای کوچک این رویه معمول‌تر است. فراهم کردن رطوبت ۷۵ ٪ ممکن است سخت باشد. که برای این کار می‌توانید تشت آبی را درون اتاق یا کابینتی که تخم‌ها در آن است بگذارید.
در شرایط صحیح می‌توان تخم مرغها را تا ۲ یا حتی ۳ هفته هم بدون کاهش قابل‌توجه در میزان باروری نگهداری کرد.
فرآهم کردن شرایط نگهداریِ صحیح (۱۰ تا ۱۲ درجه سانتیگراد) برای این مدت بدون خرید تجهیزات تخصصی معمولاَ مشکل اصلی کسب‌و کارهای کوچک است. در زیر راه حل یخچال دست‌ساز تخم‌مرغ پیشنهادی را برای حل این مشکل توضیح می‌دهیم.
یخچال دست‌ساز تخم‌مرغ برای جوجه‌کشی
برای کاهش هزینه‌ها به جای خرید تجهیزات تخصصیِ نگهداری طولانی مدت، یخچال‌های معمولی حتی اگر روی گرمترین دما هم تنظیم شوند معمولاَ دمایی در حدود ۵ درجه‌ی سانتیگراد دارند که برای نگهداری تخم‌مرغ‌های جوجه‌کشی خیلی سرد است.
راه حل پیشنهادی به این شکل است که شانه‌های تخم‌مرغ را در یخچالی قدیمی گذاشته و از یک سوکتِ رله با کنترل ترموستاتیک برای روشن و خاموش کردن استفاده می‌کنیم تا محدوده‌ی دماییِ صحیح را حفظ کنیم.
ترموستات دیجیتال به برق وصل می‌شود و سنسور دما داخل یخچال کنار تخم مرغها قرار می‌گیرد. اینجا دو سوکت وجود دارد، یکی برای کنترل گرمایش و دیگری برای سرمایش. با توجه به اینکه دمای هوای بیرون احتمالاُ بالاتر از محدوده دمایی مطلوب است، نیازی به استفاده از سوکت گرمایش نیست.
یخچال را به سوکت سرمایش وصل کنید و دمای دلخواه را تنظیم کنید. برای روشن شدن مجدد سرمایش هم تنظیماتی وجود دارد. بنابراین به‌طور مداوم کمپرسور یخچال را روشن و خاموش نمی‌کند.
برای افزایش رطوبت، می‌توانید یک تشت آب داخل یخچال بگذارید که به آرامی تبخیر می‌شود و رطوبت هوا را افزایش می‌دهد. در این روش پیشنهادی ظرف آب را داخل درِ یخچال قرار می‌گیرد.
روز جوجه‌کشی
وقتی آماده‌ی جوجه‌کشی شدید، چنانچه تخم‌مرغ‌های‌تان در دمای خنک نگهداری شده‌اند، به آن‌ها زمان کافی بدهید تا به تدریج به دمای اتاق برسند. دستگاه جوجه‌کشی باید حداقل ۲۴ ساعت قبلش را کار کرده باشد.
غالباَ بیشترین معضل در رابطه با رطوبت دستگاه جوجه کشی است. نحوه‌ی اندازه‌گیری و بررسی نسبیِ رطوبت در دستگاه‌های جوجه‌کشی در این راهنما توضیح داده شده است.