برای کسانی که تا کنون تجربهی پرورش پرندگان را نداشته و دنبال پرندهای برای اولین تجربه هستید، به طور معمول مرغ عشق پیشنهاد میشود. ما هم تأیید میکنیم که این پرندهی جذابِ کوچگرد به منظور شروع انتخاب خوبی است. در این جستار با هم بررسی میکنیم که آیا این پرنده برای شما ارزش هزینه کردن را دارد یا خیر. فهرست مطالب داخل جستار:
– ریشه و تاریخچهی مرغعشق
– شخصیت و رفتارِ مرغعشقها در مواجهه با سایر اعضای گروه و همچنین با صاحبانشان
– تواناییهای تکلّمیِ این پرنده و شرایطی که باید برایش فراهم آورده شود
– و نکات و راهکارهایی برای حفظ سلامتی و شادابی مرغ عشق
مشخصات کلی:
نام علمی: Melopsittacus undulatus
اندازه: ۱۸ تا ۲0 سانتیمتر
وزن: ۳۰ تا ۴۰ گرم
طول بالها: ۳۰ سانتیمتر
طول عمر: ۵ تا ۸ سال در محیط بسته
رژیم غذایی: همهچیزخوار
زیستگاه طبیعی: دشتها- در نزدیکی آب
مرغ عشق چیست؟
مرغعشقها یکی از ۱۱۵ گونهی طوطیسانها هستند.
این جانوران کوچک بدنی باریک و دمی دراز دارند. عموماً بدنهایشان سبز روشن، آبی روشن و یا زرد است؛ و سرهایی زرد یا سفید با الگویی از رگههای پرهای سیاه دارند.
این پرنده که از دههی ۱۸۵۰ در استرالیا اهلی شده، امروزه یکی از محبوبترین پرندگان خانگی دنیا ست.
*به خاطر سردرگمی مکرر کاربران در جستجوهای پیرامون مرغ عشق در وب فارسی و انگلیسی تیم فارمیکالا بر آن شد که اشتباه و سوءبرداشتی رایج را در این باره توضیح دهد.
جستجوی مرغ عشق به فارسی و انگلیسی:
پرندهای که فارسیزبانان با نام مرغ عشق میشناسند، در انگلیسی باجریگار (املای لاتین: Budgerigar) است. حال آنکه انگلیسیزبانها به طوطیِ کوتولهی برزیلی میگویند پرندهی عشق. پس چنانچه کلمهی lovebird را به انگلیسی جستوجو کنید، نتایج به دست آمده در رابطه با مرغ عشق نخواهد بود.
راهنمای رفع ابهام:
- مرغ عشق = Budgerigar = Budguie =common parakeet =shell parakeet
- طوطی عشق = طوطی کوتولهی برزیلی = کوتولهی برزیلی = Lovebird = Agapornis
همانطور که در تصویر مشخص است، منقار کوتولهی برزیلی بلندتر است؛ دماش کوتاهتر است. رنگاش یکدستتر است؛ حلقههای سفید بزرگتری دور چشمهایش دارد؛ خبری از الگوهای سیاهِ گوشماهی-صدفی در پرهایش نیست؛ و نهایتاً اینکه به تصویرِ عمومی ما از طوطی نزدیکتر است.
به طور کلی هر دوی این طوطیسانان پرندگانی مونوگاموس (تک-همسر) اند و معمولاً جفتی دائمی برای تمام عمر انتخاب میکنند. به همین علت به اسامیای همچون مرغ عشق، پرندهی عشق، طوطی عشق و از این قبیل شناخته میشوند.
اسم انگلیسی باجریگار هم ریشه در نامگذاری بومیهای استرالیا -به معنای غذای خوب – دارد.
مرغ عشق (باجریگار) که در این مطلب به آن میپردازیم یکی از کوچکجثهترین اعضای خانوادهی طوطیسانان با اندازهی متوسط ۱۸ تا ۲۰ سانت است.
سرعت پرواز مرغ عشق چقدر است؟
چنانچه در آسمان باز پرواز کنند و یا در حال مهاجرت باشند به سرعت ۳۵ کیلومتر بر ساعت میرسند. و اگر بخواهند قدرت مانور بالاتری داشته باشند سرعت خود را تا ۱۸ کیلومتر بر ساعت کاهش میدهند.
پس مرغ عشق ها مهاجرت میکنند؟
بله. مرغعشقهای وحشی که درون استرالیا باقی ماندهاند، در ماههای گرمتر سال در شمال استرالیا زیست کرده و هوا که رو به سردی میگذارد به نواحی جنوبی کشور/قاره میروند.
تعداد و دفعات تخمگذاری پرندههای وحشی
مرغ عشقهای ماده دو بار در سال بین ۶ تا ۸ تخم میگذارند. فصل تولیدمثل و زادآوری آنها در طبیعت در نواحی شمالیِ استرالیا بین ژوئن تا سپتامبر است؛ و چنانچه به جنوب مهاجرت کرده باشند به آگست تا سپتامبر محدود میشود.
زیستگاههای طبیعی
به طور معمول منطقهی جغرافیایی عظیمی از غرب استرالیا زیر سیطرهی این پرندهها است. میانگین اندازهی دسته/گلهی این پرندگان ۳ تا ۱۰۰ پرنده است، که پس از دورهی بارانهای استرالیایی به دهها هزار هم میرسد.
این پرندگان در ساواناها، علفزارها، جنگلهای باز و جنگلهای چمندار رشد و نموکرده و از آنجا که بدنشان نیاز دائم به نوشیدن آب دارد، اغلب در نزدیکی برکه و آبگیر و رودخانه و … رؤیت میشوند.
دو نوع مرغ عشق:
- مرغ عشق سنتی
این پرندگان اهل استرالیا هستند و کوچکتر از مرغ عشقهای انگلیسی
- مرغ عشق انگلیسی
این مرغ عشق ها ۳ تا ۵ سانتیمتر از همتایان استرالیایی خود بزرگترند. و سرهای بزرگتری هم دارند. علاوه بر این شاهد پرهای پفکردهتری در اطراف سر و بالای سر آنها هستیم.
دانستنی: رنگ سبز تنها رنگ طبیعی مرغ عشق در حیات وحش است.
اگرچه رنگهای سفید و آبی و از این دست، همه جا در فروشگاههای پرندگان و پتشاپها و خانهها و … به چشم میخورد، اما همهی این رنگها حاصل نژادکِشی و تناسل متقاطع برای رسیدن به رنگهای متنوعتر به منظور خرید و فروش و تجارت است.
بنابراین در طبیعت مرغ عشقی فیالمثل آبیرنگ نخواهید دید. تمامی انواع طبیعی مرغ عشق واریتههایی از سبزِ مخلوط با زرد اند.
شخصیت و رفتار مرغ عشق ها
مرغعشق ها ذاتاً موجوداتی قوی و معاشرتی اند و رفتارهایی صمیمانه دارند. در طبیعت عاشقانه با یکدیگر جفت میشوند. و در فضای محصور (یعنی وقتی مهاجرت نمیکنند) نیز ترجیح میدهند گروههای دوستی کوچک داشته باشند.
مرغعشقها به شدت از هم مراقب میکنند، با نوکهایشان پرهای یکدیگر را تمیز میکنند؛ به صدای بلند با هم ارتباط برقرار میکنند. بازیگوشاند و برونگرا؛ و از وقت گذراندن و حرف زدن با انسانهای مورد علاقهشان لذت میبرند.
جفتگیری و تولید مثل مرغ عشق
پیشتر شرح وضعیت آنها در حیات وحش و فضای طبیعی رفت. ذیلاً وضعیت جفتگیری و تولید مثل آنها را در محیطهای بسته شرح میدهیم.
این پرندگان تکهمسر یا اصطلاحاً مونوگاموس که جفتی مادامالعمر را برای خود برمیگزینند در محیطهای بسته و تحت مراقبت در هر زمانی ممکن است تولید مثل کنند. هرچند بیشتر در ایام پس از بارندگیها این کار را انجام میدهند.
این پرندگان حفرههای موجود در درختان، کُندهها، شاخهها و هرگونه حفره و سوراخی در حصار یا دیوار را ممکن است به عنوان لانهی خود برگزینند.
مادهها در هشت ماهگی به بلوغ رسیده، بین ۴ تا ۸ تخم گذاشته و بین ۱۸ تا ۲۰ روز روی تخمها مینشینند. گاهی بین یک هفته تا ۱۰ روز بیشتر هم طول میکشد تا تمام جوجهها از تخم خارج شوند.
از آنجا که جوجهها نابینا و بدون پر به دنیا میآیند، مادر در ۱۰ روز اول (گاهاً بیشتر از ده روز میشود) آنها را گرم نگه داشته و از آنها مراقبت میکند تا زمانی که چشمهایشان باز و بینا شود.
در طول این مدت پرندهی پدر وظیفهی جستوجوی غذا و تغذیهی آنها را بر عهده دارد.
جوجههای نوپا در سنین ۶ تا ۸ هفتگی کمکم پر و بال زدن و پرواز کردن را یاد گرفته و تلاش میکنند لانه را ترک کنند. تعداد جوجههای موجود در لانه بر سن آغاز پرواز آنها تأثیر میگذارد؛ به این شکل که اگر تعداد جوجهها کمتر باشد جوجههای جوان سریعتر پرواز کردن را یاد میگیرند؛ و اگر تعداد بچهها بیشتر باشد، دیرتر پر باز خواهند کرد.
توانایی صحبت کردن مرغ عشق
یکی از مهمترین فاکتورها برای پرندهدوستها وقتی سراغ پرندهی خانگی را میگیرند توانایی تکلّم پرندگان است.
آیا مرغعشق میتواند صحبت کند؟
بله. نه تنها میتواند صحبت کند، بلکه در این زمینه از بسیاری از طوطیهای بزرگ مثل مکائوها و طوطیهای کاکلی یا همان کاکاتوانها ماهرتر هم هست.
حتی مرغ عشقی به نام پاک (Puck) بوده که رکورد بیشترین دایرهی لغات را بین پرندگان در گینس به نام خود دارد. پاک ۱۷۲۸ واژه بلد بود!
مرغ عشق ها صدای کمحجم و تیزی دارند. بنابراین گاهاً فهمیدنِ کلماتی که ادا میکنند کمی چالشبرانگیز میشود.
اگر میخواهید مرغ عشقتان بهتر صحبت کند هر چه بیشتر نیاز به آموزش صحیح و مداوم دارد.
شکارچیان طبیعی و تهدیدهای مرغ عشق
این پرندگان کوچک طعمههای آسانی برای بازها، شاهینها، گربهها و خر-موش(گرزه) (Rat) ها محسوب میشوند.
همچنین جوندگانی که به منظور دزدیِ تخم به لانهی مرغ عشقها میزنند، گاهی ممکن است خود پرندگان را هم شکار کنند.
چکاپهای اصلی لازم مرغ عشق:
- آزمایش مدفوع (برای انگل)
- آزمایش تب طوطی
- آزمایش عمومی خون
مرغ عشق به لحاظ وضعیت حفاظتی
گونههای مختلف این پرنده چه در طبیعت و چه در محیطهای پرورشی بسته، به سرعت تولید مثل کرده و تکثیر میشوند. جمعیت کلی آنها در سراسر جهان ۰۰۰ ۰۰۰ ۵ (پنج میلیون) برآورد میشود؛ جمعیتی که همچنان رو به افزایش هم هست.
بنابراین وضعیت حفاظتی مرغ عشق با برچسب «کمترین نگرانی از باب انقراض» مشخص شده است.
نکاتی برای مراقبت از مرغ عشق ها
در اینجا نکاتی چند را پیرامون پرورش مرغ عشقها بررسی میکنیم. از رژیم غذایی گرفته تا بهداشت و شرایط قفس
رژیم غذایی مرغ عشق
همانطور که پیشتر هم گفته شد، مرغ عشق ها آب فراوان مینوشند، به خصوص صبحها. مصرف آب روزانهی آنها میتواند تا ۵/۵ ٪ وزن بدنشان برسد.
در طبیعت چنانچه آب در دسترسشان نباشد، شبنم صبحگاهی روی علفزارها را مینوشند و میان علفهای مرطوب حمام میکنند.
اما در فضای بسته حتماً باید آب تمیز و کافی برای نیازهای روزمرهیشان فرآهم کنید و در دسترسشان قرار دهید.
مرغ عشقها در طبیعت انواع دانه و غله و آجیل را جستجو کرده، اگر دانهها پوستهدار باشد، پرنده معمولاً از تنهی درختی بالا میرود تا در آرامش پوستهها را شکسته و مغز دانهها را بخورد. سپس کمی آب مینوشد؛ و بعد به دنبال سایهای برای استراحت میگردد. اما در وضعیت دستآموز چطور؟
مرغ عشق ها دقیقاً چه میخورند؟
دان برای این پرندگان کافی نیست. و اگر به آنها فقط دان بدهید کمکم مشکلات سلامتی و پزشکی در آنها بروز میکند. رژیم غذایی مکفی برای این پرندگان باید شامل موارد زیر باشد:
- پلت
- میوههای تازه
- برگ سبزیجات پهنبرگ
- مقدار کمی دانه
بهداشت در نگهداری مرغ عشق
از آنجا که این پرندگان هم زیاد غذا میخورند و هم زیاد دفع میکنند، بنابراین بسیار ضروری است که محیطی بهداشتی برای آنها فراهم آورید.
مرغ عشق ها در هر ساعت سه-چهار بار و به طور کلی در طول شبانهروز ۴۰ تا ۵۰ بار مدفوع میکنند (حتی وقتی خوابند).
آیا میشود مرغ عشق را شست؟
بله. این پرندگان عاشق حمام کردناند و چنانچه محیط خانهیتان خشک باشد میتوانید هفتهای چند بار پرندهیتان را بشویید. در واقع از این کار خوشش هم میآید و در طول حمام کار را برای شما آسان هم میکند. چرا که پرهایش را پف کرده و به این شیوه اجازه میدهد آب به سطح پوستش برسد.
مشخصات قفس
توصیه میشود حداقل اندازهی قفس به ازای هر مرغعشق ۵۰*50*۳۰ سانتیمتر باشد. بهتر است پرندهیتان بیشتر وقتش را بیرون از قفس و در فضای مسقف خانه یا محل نگهداریاش بگذراند اما اگر ناگزیرید آنها را بیشتر در قفس نگه دارید، سعی کنید قفس بزرگتری برایشان تعبیه کنید تا به راحتی در آن پرواز و جست و خیز و بازی کنند و سلامت بدنی و روانی خود را حفظ نمایند.
نیازهای اساسی مرغ عشق در قفس
- یک استند، سکو یا چیزی به عنوان محل نشستن پرنده (اصطلاحاً پِرچ)
- ظروف آب و غذا
- چیزی برای جویدن (دندان دندان کردن)
- تاب
- تعدادی اسباببازی
- وان حمام پرنده
- یک لایه خاک نرم برای کف قفس
هر چندوقت یکبار باید قفس مرغ عشق را تمیز کرد؟
دستکم یکبار در هفته باید قفس مرغعشقها را تمیز کنید. تمام اشیای داخل قفس: اسباببازیها، ظروف، تاب، پِرچ، کفیها، میلهها و به طور کلی کل قفس و هرچه در آن است را با صابون آنتیباکتریال غیرشیمیایی بشویید. برای شستن کنجها و میلهها میتوانید از یک مسواک استفاده کنید. پس از شستوشو همه چیز را به دقت آبکشی کرده و بگذارید خشک شوند.
بیماریهای رایج
مرغعشقها را حداقل باید یکبار در سال نزد دامپزشک برد و چکاپ کرد. زیرا میتوانند مستعد هر یک از بیماریهای زیر باشند:
- تومور: تومورهای چربی، تومورهای بیضه، کلیه و غدد فوق کلیوی
- گواتر: در اثر کمبود یُد، ممکن است غدهی تیروئید بزرگ شده و حتی میتواند صدای پرندهیتان را هم تغییر دهد.
- سیتاکوز (تب طوطی): این بیماری که عامل آن باکتریای به نام کلامیدیوفیلا پسیتاسی ست، قابل سرایت به انسان هم هست و از بیماریهای مشترک انسان و دام محسوب میشود.
- کنهی نِمیدُوکاپتِس: این انگل عامل اصلی جرب (پوستهپوسته شدن-فلسدار شدن)ِ پاها در مرغ عشقها ست. همچنین میتواند باعث دفرمه شدن منقار پرنده نیز بشود.
- کبد چرب: رژیم غذایی با دانههای پرچربِ فراوان میتواند منجر به ایجاد کبد چرب شود. این بیماری یکی از رایجترین بیماریها در مرغ عشقها ست.
- پولیوماویریده: این بیماری که عمدتاً بیماری جوجههای نوپای مرغعشق است، توسط ردهای از ویروسها ایجاد میشود که میتواند در زمان استقلال و خروج از لانه جوجهها را بکشد.
- پسیتاسین: این بیماری که بیماری پر و منقار طوطیسانان است، توسط ویروس کشندهی سیرکوویروس پسیتاسین ایجاد شده و باعث اختلال در توانایی پرواز و ممانعت از شکلیافتن و رشد کردن پرهای دُمِ پرنده میشود. دامپزشکان به پرندهای که دچار این بیماری شده کریپر میگویند به معنای خزنده (چرا که حیوان به جای پریدن و پرواز کردن عملاً میخزد)
- هایپرتروفیِ قهوهای: چنانچه قسمتِ مومیِ نوک پرنده دچار تورم شود، به معنای عدم تعادل هورمونی در حیوان است. این عارضه بیشتر در مرغعشقهای مادهی پیر رخ میدهد.
- مگاباکتری: این عفونت قارچی که باعث کاهش وزن مزمن میشود با داروهای ضدقارچ درمانپذیر است.
دانستنی: خیلی از اوقات مرغعشقها روی یک پایشان میایستند. برخی به منظور گرم کردن خود، و برخی هم فقط به این علت ساده که در این پوزیشن احساس راحتی میکنند. این پرندهها گاهی حتی روی یک پا میخوابند. خلاصه اینکه نگران مرغی که روی یک پایش میایستد نباشید.
پاسخ به برخی پرسشهای رایج:
معنای چهچه زدن مرغ عشق چیست؟
مرغ عشق ها هنگامی که شاد باشند چهچه میزنند. اگر از اوضاع خشنود باشند، موسیقیای پخش شود، یا با دوستانشان خوش بگذرانند و … . بنابراین وقتی چهچه میزنند یعنی خیالتان راحت باشد که همهچیز مرتب است.
با مرغ عشق چه کارهایی نباید انجام داد؟
شمعهای معطر، اسپریهای خوشبوکنندهی هوا، عطر و ادکلون و عود و … برای این پرندهها سمی هستند. پس در نزدیکی این پرندگان این قبیل چیزها را نباید به کار ببرید. همچنین بزاق انسان برای این پرنده میتواند بسیار خطرناک باشد. بنابراین از بوسیدن منقار مرغعشقهایتان خودداری کنید. میتوانید بدنشان را ببوسید اما از آنها «لب نگیرید».
دست زدن/ بغل کردن/ نوازش کردنِ مرغعشق مشکلی ندارد؟
خیر. مرغعشقها پرندههایی اجتماعی و معاشرتیاند و از تعامل با صاحبانشان لذت میبرند. بنابراین هرچقدر که بخواهید میتوانید نوازششان کنید، در آغوششان بگیرید و ببوسیدشان (غیر از منقار).
آیا نگهداری از مرغ عشق سخت است؟
خیر. هم کمهزینهاند و هم چنانکه در مقاله شاهد بودید، نگهداریشان پیچیدگی عجیبوغریبی ندارد. به همین دلیل اگر دوست دارید از پرندهای نگهداری کنید اما تجربهی عملی در این زمینه ندارید، یکی از بهترین گزینهها برای شروع مرغعشق است. در واقع مرغعشق یکی از رایجترین حیوانات خانگی در جهان پس از سگ و گربه است.
از کجا بفهمیم مرغعشقمان خوشحال است؟
مرغعشقهای خوشحال با بالوپر زدن جستوخیز میکنند، دمهایشان را تکان میدهند؛ و یا منقارشان را با ساییدن به اینسو و آنسو تیز میکنند. همهی اینها میتواند نشانههای خوشحالی باشد.
آیا مرغ عشق صاحبش را میشناسد؟
بله. مرغعشقها حتی پس از دوری طولانی صدا و چهرهی صاحبشان را تشخیص داده و به یاد میآورند. آنها حتی به سمت صاحبشان پرواز کرده و روی شانهاش مینشینند تا علاقهی خود را به او نشان دهند.
همچنین مرغعشق نهتنها جفت خود را بلکه اعضای گلهی خودش را هم در میان تعداد بالایی مرغعشقِ غریبه میشناسد.
بهتر است یک مرغ عشق نگهداری کنیم یا دو تا؟
اگر سر کار میروید و یا به طور معمول ساعات زیادی از خانه بیرون هستید و زمان کافی برای معاشرت با پرندهیتان ندارید، بهتر است دو پرنده نگه دارید.
این نکته را در نظر داشته باشید که دو پرندهی ماده با هم نگه ندارید. نرها راحتتر میتوانند با هم کنار بیایند. اما حضور دو ماده ممکن است منجر به درگیری برای تعیین قلمرو شود. بهترین حالت هم که مشخصاً یک جفت نر و ماده است.
آیا مرغ عشق شب ها سر و صدا می کند؟
خیر. به طور معمول این پرندگان در طول شب میخوابند. یا حتی اگر چراغها را خاموش کنید و اتاق را تاریک نمایید هم باز ساکت میشوند. بنابراین ممکن است در طول شب گاه و بیگاه صداهای بسیار خفیفی (در حالی که خوابند) از آنها بشنوید اما به طور کلی در طول شب و در تاریکی ساکتاند و به خواب میروند.
مرغ عشق چقدر عمر میکند؟
طول عمر مرغعشقها بین 7 تا 15 سال متغیر است، اما به طور میانگین در وضعیت خانگی و دستآموز 5 تا 8 سال عمر میکنند. این میتواند به علت عدمآگاهی از اسلوب نگهداری و مراقبت از پرنده باشد.
آیا مرغ عشق بو میدهد؟
فارغ از اینکه خود پرنده حس بویایی ضعیفی دارد، بدنشان هم به خودی خود بویی هم تولید نمیکند. بنابراین اگر وسواس بویایی دارید نگران بو گرفتن فضا نباشید.
نهایتاً نگاهی کلی به جدول مزایا و معایب نگهداری مرغ عشق میتواند کمککننده باشد.
مزایا معایب |
ایدهآل برای آپارتمانها و خانههای کوچک بعضی از آنها هم شلختهاند و هم سخت اهلی میشوند |
کثیفکاری کمتر در مقایسه با پرندههای بزرگتر نیاز به بررسی منظم پزشکی دارد |
کمهزینه و مقرونبهصرفه ممکن است اندکی وسایل منزل را تخریب کند |
معاشرتی و خونگرم نسبت به دارندهاش تقریباً هر ربع ساعت یکبار مدفوع می کند |
معمولاً گاز (نوک) نمیگیرد، اگر هم بگیرد نرم میگیرد |